حاج سیّد قاسم جمالی‌ها پدربزرگ عیال بنده امروز جمعه ۱۴ خرداد ۸۹ مصادف با میلاد مسعود حضرت زهرا(س) و سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) دار فانی را وداع گفت و فردا ۱۵ خرداد تشییع و در قبرستان باغ بهشت قم به خاک سپرده خواهد شد. خدایش بیامرزد!

آواز و کارعمل من
بر روی شعر سنایی غزنوی
(بی‌تو ای آرام جانم زندگانی چون کنم؟)
با سه‏‌تار ابوالفضل مثقالی
و ضرب مهرداد بابایی
در ۷ خرداد ۸۹ >>> اینجا

عاشقان كردند آرى طى ركود
اى دل بى‏دست و پا! تا كى ركود؟
اين دلم را با دعا پيوند نيست‏
در دعا يك لحظه آخر بند نيست‏
فارغم اى واى از درد فراق‏
نيست در من هيچ سهم از اشتياق‏
سهم غم روزى كه شد توزيع...
...قلب من هم ورنه بايد مى‏شكست‏
نيستم در حوزه‏ى تير و كمان‏
سهم من كو، سهم من كو عاشقان!
سال 65

مصراع اوّل:...
مصراع دوم:...
مصراع سوم:...
چون رسم قرارِ بيقرارى اين است‏

مصراع اوّل:...
مصراع دوم:...
مى‏ديدم من به چشم خود خوش حالى‏
در فرصت سجده دست مى‏داد تو را

در ... نكو اضافه كردند آن روز
گلگون سر و رو اضافه كردند او را
يك مهر قبول سرخ را در پايان‏
......
سال 65

مصراع اوّل:...
مصراع دوم:...
مصراع چهارم:...
مصراع چهارم: سوار موج خطر، صخره را به سُخره گرفت‏
سال 68

هلا! هِى بزن بر بُرار خطر
بران بى‏مهابا - سوار خطر! -
تو تا لمس عشق و جنون رفته‏اى‏
در اين سير امّا كنار خطر
...
مگر نيستى از تبار خطر

)1 ارسال براى مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى در 21/10/65 و چاپ در آن.
)2 ارسال براى مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى در 21/10/65 و چاپ در آن.
)3 دوست شاعرم امير عاملى مسابقه‏ى استقبال از غزل حافظ با مطلع «سال‏ها دل طلب جام جم از ما
مى‏كرد» را در هفته‏نامه‏ى ولايت قزوين ترتيب داد. غزل مذكور در متن را برايشان ارسال كردم كه به‏
چاپ هم رساند.
.4 تعبير «فصل وصل» را از زنده‏ياد قيصر امين‏پور وام گرفته‏ام.
)5 مصراع نخست كه از شعراى كلاسيك ادبيّات اين سرزمين است كه در برنامه‏ى مسابقه‏ى «ميلاد
فجر» راديو در سال 68 مطرح شد و قرار شد سه مصراع ديگر بر همان وزن و سياق سروده شود. حقير
مبادرت به اين كار نمودم; ولى از عهده‏ى برقراركردنِ تماس تلفنى براى شركت در مسابقه برنيامدم.
)6 چاپ بخشى از اين چارپاره در مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى در سال 63.
.7 در خطبه‏ى 11 نهج‏البلاغه مى‏خوانيم كه على(ع) در جنگ جمَل خطاب به «محمّدبن حنفيه» در هنگامى كه عَلم جنگ‏
را به دستش مى‏سپرد، فرمود:
«...أَعِرِ ا&َ جُمْجُمَتَكَ.» جمجمه‏ات را به خدا عاريه بده!
.8 سعدى گويد: به عمل كار برآيد به سخندانى نيست‏
)9 چاپ در مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى 28/9/63
)10 چاپ در مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى 23/5/65 و پخش از برنامه‏ى آينده‏سازان راديو در 4/9/65
)11 چاپ در مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى 1/5/65. قرائت در برنامه‏ى آينده‏سازانِ راديو در همان سال‏ها
با صداى گوينده‏ى خوب، زنده‏ياد: «كيان».
)12 اقتباس از بيت:
مشكى از اشك به دوش مژه دارم شب و روزعاشقى داده به من منصب سقّايى را
)13 سيزده رباعى و دوبيتى از موارد فوق را در 24/5/71 براى شركت در كنگره‏ى شعر طلاّب به‏
سازمان تبليغات قم فرستادم.
)14 چاپ در مجلّه‏ى اطّلاعات هفتگى 13/9/64
)15 سوره‏ى معارج، آيه‏ى 6

شهيد

امتداد حياتش‏
      فراتر از مرز مرگ‏
             ترسيم شده‏
               نشايد گفت: ز ياد مى‏رود
جارى يادش‏
       بر بستر زمان‏
              زين پس‏
                 بايد گفت: زياد مى‏رود!

22/4/65، قريه‏ى تاكند قزوين‏

 
اجابت‏

عمرى فرود پلك‏هايش‏
        لبيّك‏هايش بود
                 به التماس شهادت‏
ديدمش در مرگ‏
و اندوهبار گفتم:
چرا اينسان اين انسان محو است در سكوت‏
                           در تابوت؟
                                         شگفتا!
كسى گفتا:
«چه حاجتش به آرى؟
           كه اجابتش كرده‏اند به مرگْ بارى!
و اين تويى كه ناکامزده - ناكامْزنده‏ -
                            در ننگ و عارى‏

7/5/65
ً

به ياد طلبه‏ى شهيد حسين شعبانى‏

شكفتى چونان فلق‏
           به موازات سحر
                     حسرتى نشايد!
رودآسا
         به دريافت دريا
                   نايل آمدى‏
                         ناله‏اى نبايد!
مى‏نالم‏
كه چون تو بر خود نمى‏بالم‏

نظرآباد كرج، زادگاه شهيد، 9/5/65

خط



هلا نامْزدان شهادت‏
         خون‏هاى مستَتر!
       خطّ مقدّم در انتظار
خطّاط عشق‏
      سطربندى سطور اسطوره‏اش‏
              با سرخِ اينك در رگ‏هاى شماست‏
خطّاط، منتظر!

14/5/65

دل افليج‏

اوج تأسّف است‏
اين يك مصيبت است‏
انگار نام و ياد دلم را
           در بين نام مردم افليج ديده‏اند
چون دست و پاى دلم بى‏تحرّك است‏
گفتا كسى كه راست‏تر اين است:
اصلاً صريح بگويم كه دلت بى‏دست و پاست‏
در گوش دل آهسته گفتم:
شنيدى چه گفته‏اند؟
خيز و بزن تو دست و پاى قشنگى‏
رديف كن قطار فشنگى‏
رو سوى جبهه كن!
اثبات كن سلامت خود را!
اين شايعات را تكذيب كن!
گر عضو بسيج نيستى‏
مشكل اثبات توانى كرد كه افليج نيستى!
15/5/65

اصطكاك‏

تابوت او
       چارچوب شگفتى است‏
يك بسته‏بندى زيبا
و فرآورده‏اى خجسته ز يك عشق پاك‏
هان اى مُصفّا
تعجّب از صفاى دلت‏
                تعجّب‏زاست‏
كه به مدّت يك عمر
يك سو، سوهان درد بود
                    سوى دگر دلت‏
            مابين درد و دل‏
                        يك لايه اصطكاك‏
روستاى ضيأآباد قزوين، 16/5/65

دردپذير

«بر سيه‏دل چه سود وعظ؟»
كه اين سيه‏فام زنگارى‏
                 رنجورِ دوده است‏
اما خوشا چيزى‏
از جنس اصطكاك‏
        بين دل و درد
                         غنوده است‏
محصول كار
- مقبول يار -
      آنسان كه گفته‏اند:
                      جلايى ستوده است‏
پذيراى دردم‏
         ببينم تقدير يار چه بوده است؟
21/5/65، جادّه‏ى قم‏

يك بام و دو هوا

امنيّت و سكون و سكوتى است‏
                 آن دورها
              نزديك نورها
                  در بطن اضطراب‏
                  در متن التهاب‏
جايى كه غالباً
              وضعيّت سفيد كم دست مى‏دهد
تحقّق يك بام و دو هواست‏
در شهرهاى ما ستون و بتون برپاست‏
امّا كلام اينجاست:
             كه پيوسته آدمى‏
                       با دغدغه و غم دست مى‏دهد
مرداد 65، قزوين‏

كارنامه‏


كارنامه‏شان اين بود:
در نزد عشق         دلباخته‏
در نرد عشق         برنده‏
جرعه‏اى از عشق‏
در بزمشان بنوش!
و در جُرگه‏شان‏
               لباس رزم بپوش!
3/6/65، حوالى باختران، موقعيّت شهيد حاج محمود شهبازى‏

سؤال‏


پرسيدم از معلّم شيمى‏
كه مشكل من مشكل دل است‏
حلاّل رنج بغرنج من چيست؟
3/6/65





كيستم؟
كيستم برادران؟      كيستم؟
واژه‏اى شگفت،
گرچه در ميان واژه‏هاى اين كتابْ بوميم،
ولى،
عشق در تلفّظم چقدر ناتوان بود،
الكن است عشق!
نه اينكه عشق،
          اين خطيب نامور
بليغ نيست‏
نه!
كه من، از تنافر حروف رنج مى‏برم‏

*
          
كيست عشق؟ دوستان!
                  كيست عشق؟
واژه‏اى شگفت،
در ميان واژه‏هاى اين كتاب، بومى است،
در تلفّظش ولى چقدر عاجزم‏
نه اينكه عشق واژه‏اى است‏
                كه از تنافر حروف رنج مى‏برد.
نه!
كه من فصيح نيستم!10/11/65





نمونه‏سازى!


و يك بار ديگر من و شب‏
قلم، غم‏
و من طبق معمول شب‏هاى عادت‏
كتابى دم بالش خويش دارم‏
و اين بار ديوان يك شاعر نوجوان،
                 مستعد،
                   خوب،
          با جلد مرغوب‏
و حسرت، حسد، غبطه‏ام‏
                    ناشكيبايى من‏
 ِ
و اينكه منم من‏
رضا، شيخ، پورِ على‏
و يك مشت واژه‏
و ترفند و زحمت‏
         و در آخر كار هم‏
                   شعر نيمايى من!
آذر 74، قزوين

برخيز برانيم به ميعاد شرف‏
تا كرب و بلا، سامره و شهر نجف‏
برخيز و نما دور ز خود آيه‏ى يأس‏
يك گام نمانده است تا مرز هدف‏

برخيز دلا! برطرف آلام كنيم‏
نصرت ز تماميّت اسلام كنيم‏
برخيز كه گُلنعره‏ى تكبير زنيم‏
با تيغ، نوازش سرِ صدّام كنيم!

سروده‏شده در سال 61 كه در كلاس چهارم دبيرستان پاسداران قزوين مشغول تحصيل بودم.

در روز ازل كه عهد را بست شهيد
از قيد تعلّق به جهان رست شهيد
بر چهره‏ى تابان فلق بوسه نهاد
چون قطره به بحر حق بپيوست شهيد
1/7/63

اى طالب معشوق! رو پروانه‏وش شو
پا و سر و پر سوخته از آتشَش شو
سيراب خواهى گر شدن از آب كوثر
در وادى پيكار، همراه عطش شو
8/7/63

معشوق مرا به خاك و خون مى‏طلبد
سر بر سر نيزه واژگون مى‏طلبد
در بستر خود نخُسبم آخر كه مرا
از موطِن خود رفته برون مى‏طلبد
11/7/63

با نرخ نبود، يارْ بودم بدهد
در مُلك ابد، حكم خلودم بدهد
هر تير كه خصم دون زند بر بدنم‏
بالى است كه امكان صعودم بدهد

در باغ درون غنچه‏ى اميد بُود
ما باد بهار و خصم چون بيد بُود
گفتى كه چرا چنين به ره مى‏تازيد
ما را طمع منزل جاويد بُود

سرباز خدا چو بر صف دشمن زد
فرياد كشيد خواست چون بستيزد:
«امكان بقا چو با فنا در ره اوست‏
جز فيض شهادتم در اين ره نسزد»

آن كس كه به فيضِ «قُتلوا» نايل شد
«لاتَحسَبَنِ» خداى را شامل شد
غم نيست كه لب تشنه فدا گشت از آنك‏
بر سفره‏ى «يُرزقون» حق، نازل شد

اى باد رسان به خصم دون اين نامه‏
با اشك نوشتم و به خونين خامه:
كه: «اى خصم زبون! بسيج ما افكنده‏
در كاخ ستم به بانگ خود هنگامه»
18/7/63

گُل‏غنچه‏ى شمع پيچش و تاب دهد
ره نيمه‏ى شب نشان چو مهتاب دهد
بنگر كه چگونه اين درخت سُتوار
با اشك به پاى خويشتن آب دهد
17/8/63

بر خرمن خصم، آتش كينه‏ى تو
باشد به يقين عادت ديرينه‏ى تو
شك نيست كه هر مدالى از دست برفت‏
جز زخم ستم به صفحه‏ى سينه‏ى تو
8/9/63

به ياد پسرخاله‏ى شهيدم احمد كمالى تقى‏پور
اى آنكه برون ز ملك و اقليم تنى‏
بگشا لب و گو به يار ديرين سخنى‏
در مكتب و درس اگرچه همشاگرديم‏
در مدرسه‏ى عشق تو استاد منى‏

از توسن رزم چون كه افتادى تو
با ناى سكوت نوحه سر دادى تو
چون ذكر كميل تو دگر نشنيدم‏
دانستم من عازم ميعادى تو

با توسن عاشقى سفر بايدمان‏
از دام دوصد خطر گذر بايدمان‏
ما مركب و محموله‏ى ما شد سَرِ ما
تقديم به يار، بارِ سر بايدمان‏
13/9/63

آزاد ز قيد تن چو جانت ديدم‏
شادان ز قبول امتحانت ديدم‏
چون خصم ز مركبت به پايين افكند
بر توسن بال قُدسيانت ديدم‏

جاويد بُوَد حكايت پروانه‏
در راه وظيفه سوخت در اين خانه‏   یا: کو بر سر عهد سوخت در این خانه  یا: گلگون تن بسوخت در این خانه
در محفل ما شمع كند گريه از آنْك‏
كرده است ادا وظيفه‏ى خود يا نه؟

شب را به كف شفق به زنجير نگر یا: ببین

محصول دوصد همّت و تدبير نگر / محصول دعا و صبر و تدبیر نگر / محصول امید و صبر و تدبیر نگر

(در خرداد 93 که حسن روحانی کاندید ریاست جمهوری شد و شعارش دولت تدبیر و امید بود مصراع را به صورت «امید و صبر و تدبیر» بکار میبردم!)

تا گُل دهد و ميوه بر آرد; «راضى» یا: امروز

بر شاخه‏ى لب غنچه‏ى تكبير نگر

شمشير فلق به سينه‏ى شب روئيد

اى ماه! بتاب و راه را روشن كن‏

خواهد كه شفق به وعده‏ى رَب روئيد

كى ظلمت ترس‏افكن شب سر گردد؟
هجران رخ سپيده آخر گردد؟
هستم من و باد و ظلمت و راه دراز
تا مهر فروزان ز سفر بر گردد

از بس كه عدو به قلب من كاشته تير
خودْ قلب مرا خشاب پنداشته تير
آزُرد گر اين بار گران قلبم را
بار گنهم ز دوش برداشته تير

گر قلب مرا ز تير سازى چو خشاب‏
تابوت شود ز حيله‏ات بر من قاب‏
در وادى جستجو پى آبم آب‏
گوشم كور است بر اكاذيب سراب!9

امروز ز شهد عشق خوردم، خير است‏
من دست سپيده را فشردم، خير است‏
من منطقه‏ى خشك دلم را اين بار
با شوق به زير كشت بردم، خير است‏10
2/65

روزى كه زمين تو را در آغوش كشيد
تابوتَت را سپيده بر دوش كشيد
نقّاش ازل چو لاله‏ات در هستى‏
تا كس نكند تو را فراموش كشيد
2/65

اى نفس! بيا سرخ چو ميثاق شويم‏
چون شمع، ميان عاشقان طاق شويم‏
يك بار هم اى به هرزگى خوكرده‏
چون لاله بيا اسوه‏ى عشّاق شويم‏11

تا كشور فتح يك‏نفَس مى‏تازيم‏
بى‏واهمه از حيله‏ى كس مى‏تازيم‏
ما را ز شب حمله مترسان زيرا
خوكرده به شبْ چنان عسس مى‏تازيم‏
2/65

پرسيد چرا چو باد سرعت دارم؟
چون حجم وسيع ياد وسعت دارم‏
گفتم: به تماميّت ابراز قسم!
من از لغت «ركود» نفرت دارم!
14/2/65

چون واژه‏ى باصراحتى امشب تو
از دست كنايه راحتى امشب تو
گفتى به هجوم خستگى پاسخ رد
بيزار ز استراحتى امشب تو
3/65

دست و پا كرده چه خويى دل من‏
خصلت حادثه‏جويى دل من‏
ديشب از من طلب غم مى‏كرد
دل به دريا زده گويى دل من‏

عشقت به دلم هديه‏ى محنت بخشيد
رنگى ز بلا به اين مساحت بخشيد
او واژه‏ى مهمل دلم را آن شب‏
يك معنى خوب و باصراحت بخشيد

مى‏گفت كه من مزيّتى كم دارم‏
يك خواسته‏ى مهم مسلَّم دارم‏
آن شب دل من به گونه‏اى سائل‏وار
مى‏گفت به غم نياز مُبرَم دارم‏

رفتى و ز نقص خسته از بدْر به قرص‏
(بدر همان ماه تمام یا قرص است... باید جای بدر واژهء دیگری که به ماه ناقص اشاره کند بگذاری. 92/3)     
دل را به كمال‏بسته از .... به قرص‏
اى كاش كه با تو همسفر بودم ماه!
در اين سفر خجسته از ... به قرص‏
27/3/65

به ياد شهيد مرتضى نيك‏سيرت‏
آن شب كه به نزد عشق سر خم مى‏كرد
چون خويش ز خود برون مرا هم مى‏كرد
مشكى ز سرشك را به دوش مژه داشت‏12
سرمايه‏ى عاشقى فراهم مى‏كرد
29/3/65. در مسير قريه‏ى سوسِف‏

نوروز مباركى كه جانى گيريم‏
بد نيست كه جشن شادمانى گيريم‏
آن روز خجسته‏اى كه در وسعت دل‏
تصميم به يك خانه‏تكانى گيريم‏
29/3/65. رودبار، قريه‏ى سوسِف‏

امروز دلم به نزد بيتابى رفت‏
با شوق به پيشواز بى‏خوابى رفت‏
نوروزترين روز به تقويم من است‏
روزى كه دلم به اين شرفيابى رفت‏

چندى است دلم به لب نويدى دارد
روحيّه‏ى بى‏تاب شهيدى دارد
در دفتر جبهه نام او را ديدم‏
پيداست كه تصميم جديدى دارد
30/3/65. نزديك قريه‏ى كليشم‏

چندى است به سينه مشكلِ دل دارم‏
اندوه و غم از تغافُل دل دارم‏
در خانه‏ى انتظار محبوسم و گوش‏
باحوصله بر دردِ دلِ دل دارم‏
30/3/65. قريه‏ى «جيرنده»

اى دوست! بيا به سرخ مؤمن باشيم‏
در قریهء زرد از چه ساکن باشیم                 تا قبل از شهریور92: تا كى به سراى زرد ساكن باشيم‏برخيز به شهر لاله‏ها كوچ كنيم‏وقت است كه ما هم متمدّن باشيم!

30/3/65

آن روز به دل گدازه وارد مى‏كرد
يك قافله درد تازه، وارد مى‏كرد
آن روز به كفّاره‏ى بى‏دردى‏ها
اكرام خوشى به «تازه‏وارد» مى‏كرد13
20/4/65، اتوبان تهران - قزوين‏

ديدى كه پس از آنهمه اصرار چه كرد؟
آن رهسپر سپيده اين بار چه كرد؟
آرى! همه‏ى سطوح دل را آن شب‏
رنگين ز غليظِ عشق، يكپارچه كرد
21/4/65

با عزم ركود كشمكش كرد
تا اوج ستاره‏ها پرش كرد
كوتاه سخن كنم كه اين بار
تا متن ز حاشيه جهش كرد
22/4/65، قريه‏ى كنشگين قاقزان قزوين‏

با تير بلا به خصمِ بدگو بزنيد
هر واژه‏ى يأس را به يك سو بزنيد
از دور سوادِ ساحلى مى‏بينم‏
با همّت و شور و عشق پارو بزنيد!

تا در يَم خون به تير دشمن غلطيد
چشم دلم اين منظره را گويى ديد:
كز قعر، حباب‏ها برون مى‏آمد
مى‏راند سخن ز دوست، چون مى‏تركيد

از چلّه چو تير خصم آيد سويم‏
پيكى است ز نزد دوست شايد سويم‏
هر چاك كه تيغ خصم زد بر بدنم،
از رحمت حق، درى گشايد سويم‏

اين جمله شهيد راه حق مى‏گويد
سرباز در آخرين رمق مى‏گويد:
«هر چاك كه تيغ خصم زد بر بدنم،
باشد دو لبى كه شكر حق مى‏گويد»

چون تير ستم به قلب من يافته راه‏
گرديده ز اسرار درونى آگاه‏
اى تير بكُش مرا! مرو ليك برون!
تا بو نبرد ز سرّ دل خصمِ سپاه‏

چندى است زبان لاله را مى‏فهمم‏
بيتابى و شور و ناله را مى‏فهمم‏
هر بار كبوتر دعا بال زند
سنگينى چندساله را مى‏فهمم‏14

براى طلبه‏ى مفقودالأثر سيّد باقر علمى‏
در حادثه‏ها يكدله حاضر مى‏شد
خودْ داوطلب بى‏گِله حاضر مى‏شد
در گاه فراخوانى وصلت‏طلبان‏
با شوق بلافاصله حاضر مى‏شد
25/9/65

راجع به روز قيامت و اينكه به قول قرآن ما دورَش مى‏پنداريم;
امّا خدا نزديكش مى‏بيند. (يَرونَه بعيداً و نَريهُ قريباً15)
بعد از بانگى نهيب خواهد آمد
آن روز پر از عجيب خواهد آمد
مى‏پنداريم اگر چه ما آن را دور
آن حادثه عنقريب خواهد آمد

شب عمليّات‏
آنك ثمر شكيب گل خواهد كرد
اوّل بانگى نهيب گل خواهد كرد
از چاك كوير انتظارى ممتد!
آن حادثه عنقريب گل خواهد كرد

چهارشنبه 25/9/65. بيابان‏هاى اطراف اهواز، درون چادر واحد تخريب،
در آستانه‏ى عمليّات سرنوشت‏سازى كه مى‏گويند در پيش است.

دعاى كميل‏
جمعى چونان غريو سيلند امشب‏
هم‏قافله با كدام خيلند امشب؟
با ديده‏ى جوشان و دلى جوشانتر
انگار هم‏آواز كميلند امشب‏
بيابان اهواز، تيپ الغدير، 25/9/65

در وصف تو گفته‏اند سركرده‏ى عشق‏
آرى! آرى! سر تا پا برده‏ى عشق‏
بر شوكت عشق بيگمان افزودى‏
زآن روز كه گشتى تو فراورده‏ى عشق‏
شهر بندرى فاو، 12/10/65

تا حال پى فرصت ديدار نبود
در محفل اهل دل پديدار نبود
سهميّه‏ى داغ پخش كردند، به تاخت‏
سرْوقت دل آمديم، بيدار نبود
4/11/66

دعاى كميل‏
آفرين باد بر اين خلق بزرگ‏
رحمت حق به چنين ملّت باد
كه شب جمعه برآرد آهنگ‏
همره بانگ كُميل بن زياد
ِ
غم و شادى‏
گرچه بايد سر شادى اينك‏
بهر پيروزى اسلام افراشت‏
نيز بايد سر خجلت پايين‏
ز فراوانى عصيان‏ها داشت‏
ِ

شكايت گلوله‏
تير دشمن به شهيدى مى‏گفت:
طعن بر من مزن اى مقهورم‏
جرم من نيست كه خودْ تير شدم‏
دان كه مأمورم و هم معذورم‏
رو ملامتگر تيرافكن باش‏
كه ز سويش به يقين مأمورم‏
سينه‏هايى بدريدم بسيار
گفتى از صلح و صفا منفورم‏
دست‏ها بس به بدن دوخته‏ام‏
الغرض قتل بود منظورم‏
آنكه افكند مرا بينا بود
ليكن افسوس كه من خود كورم‏
همچنان طائرى ار سير كنم‏
ناگهان در بدنى مستورم‏
حاليا - در بدنت جاى نهاد
جسم من - آن كه ز وى بس دورم‏
ِ

رؤياى شهادت‏نامه‏
ديدم ميان آتش و خون‏
سرباز حق تكبير مى‏گفت‏
تنهاى تنها وقت مُردن‏
راز دلش با تير مى‏گفت‏

در زير باران مسلسل‏
تكبير را فرياد دارد
تركش تنش صدپاره كرده‏
اما رُخى بس شاد دارد

برخاستم در نيمه‏ى شب‏
ديدم بسيجى ديده‏گريان‏
صورت به خاك گرم سنگر
بنهاده نالان، سينه‏بريان‏

در آخرين ديدار با او
زيبارُخش بوسيده‏ام من‏
گفتا: شهادت‏نامه‏ى خود
ديشب به رؤيا ديده‏ام من‏

گفتم: پيامت نوجوان چيست؟
گفتا: بيا در وقت آخر
مشتم گره كن، نيز بگذار
بر سينه‏ى من عكس رهبر

از قول من با مادرم گو
هان صبر كن، هان صبر كن تو
با چكمه و پيراهن جنگ‏
جسم مرا در قبر كن تو

گفتا كنون اندر كنارت‏
خندانم و آسوده‏ام من‏
فردا زمين گرم سنگر
با خون خود آلوده‏ام من‏

در عمق دشمن رفت، چشمم‏
تا بى‏نهايت در پى او
خمپاره‏اى ناگه پديدار
شد، چشم من دائم به هر سو

ناگه ميان خون و آتش‏
مُشتى گره‏بنموده ديدم‏
از تكّه‏هاى پيكر او
گويا كه اين نجوا شنيدم:

لب‏تشنه گر در بستر خاك‏
پيكرجدا خوابيده‏ام من‏
از دست «آقا» وقت مُردن‏
آبى خنك نوشيده‏ام من‏6

زندانى‏
نشسته برِ كف سلّول تنها
در زندان به رويش قفل و بسته‏
صف گُردان او پاشيده از هم‏
دو صد اندوه و غم گِردش نشسته‏

اسير دست دشمن اوفتاده‏
دلاور پاسدار خطّه‏ى عشق‏
به هنگام اسارت داد فرياد:
سر و جانم نثار خطّه‏ى عشق‏

ز پشت ميله‏ى زندان دشمن‏
به ياد دوستانش اوفتاده‏
كه باشد تيغشان ا& اكبر
سلاح رزمشان عشق و اراده‏

فضاى ساكت و تاريك سلّول‏
ز تكبيرش پُر است از نور و فرياد
ندانم كوه ايمان، بحر تقوا
چگونه در كف سلّول افتاد؟

ز پشت ميله‏ها فرياد دارد
نواى صوت قرآن نيمه‏ى شب‏
شب جمعه در آن تاريكخانه‏
بخواند ياربُ ياربُّ يارب‏

به ناگه در سحرگه در گشودند
ببُردندش به پاى چوبه‏ى دار
نمودندش چنان آونگ ساعت‏
بلى! ساعت شد و بنمود بيدار،

تمام خفتگان خواب نوشين‏
كه: هان! خيزيد اى در خواب خفته‏
زمستان و سياه و سرد بگذشت‏
به باغ زندگى‏مان گُل شكفته‏

5/7/63

خطّ خون خنجرى بر حنجرى!

پنج آذرماه هشتاد و سه شد
باز طبع سركشم سودازده است‏
خامه‏‌ام در روز تشكيل بسيج‏
واصف دُردى‏‌كشان ميكده است‏

 ياد كردم دشنه و فانسقه را
پوكه و پوتين، پلاك و قُمقمه‏
ياد كردم آهنين مردان مرد
آن به حق‏‌بخشندگانِ جُمجمه‏(۱)

هان بسيجى! اى شگفتى‏‌ساز رزم‏
كار كارستان تو باشد شگرف‏
هست سعدى‏‌گفتنى حق با عمل‏(۲)
مرد ميدانى تو و من مرد حرف‏

باد در خطّ پدافندى وزيد
پاسگاه زيد پُر خاك و خُل است!
دشمن فرضى نه، خصمِ واقعى‏
سيبل آن قنّاسه‏‌چى‏‌هاى گُل است‏

رفته بودم سنگرى كوتاهْ‏‌سقف‏
گفت باقر: قبله يك كم مايل است‏
چون ركوعم بود مانند قيام‏
ديگرى گفتا: نمازت باطل است!

گفتم: اى از پاپ كاتوليك‏‌تر
كيستى؟ انگار شورَت در سر است‏
هر چه باشد، مُفتى گُردان منم!
گفت: خوشوقتيم! نامم جعفر است!

ديدم آن نوبت كه مأموريّتم‏
پادگان كوثر دزفول بود،
نوجوان گيلكى با عمِّ جزء
با خدايش نيمه‏‌شب مشغول بود

جعفر ما بسكه ريزه‏‌ميزه بود
كيسه‏‌خوابِ سايز كوچك دوست داشت!
خون سرخِ كامله‏‌مردى بزرگ‏
در ميان رگ به زير پوست داشت‏

جعفر آقا توى تيپ الغدير
آشنا با فكّه و ماروت بود
بي‌خبر از ادكلن‏‌هاى غليظ
اُخت با بوى گَس باروت بود

بسكه اين دل‏‌نازكِ كم‏‌حوصله‏
قلبش از شوق شب حمله تپيد
گاهگه با تكّه‏‌چوبى بر زمين‏
پيش خود حدسى، كروكى مى‏‌كشيد!

گفت ديشب جعفر آقا! وقت خواب:
«آنقدر روحيّه‏‌ام گشته قوى،
پيش من باشد ز بالِش نرم‏تر
سيم‏‌هاى خاردار حلقوى!»

بهر تزريق مننژيت و كزاز
واحد بهدارى لشكر رسيد
داد دلدارى به من جعفر: «بد است،
لرزد از سوزن، بسيجى مثل بيد!»

شد شب جمعه، دو شب مانده به رزم‏
گفت فرمانده كه شد گاه عمل‏
بهر «گلچين‏‌هاى گردان» دور نيست‏
فيض و فوزِ مرگِ اَحلى من عسل!

رمز يا زهرا شد از بی‌سيم پخش‏
جعفر آقا سازِ حمله ساز كرد
تركشى ناگه به كوله‏‌پشتى‏‌اش‏
خورد و روحش از قفس پرواز كرد

روى ساك يك بسيجى حك شده:
«كربلامشتاقِ اعزامى ز رشت»
واى بر من! جعفر ما شد شهيد
در خلال پاتك والفجر هشت‏

ديد خطّاطى بسيجى ناگهان،
جعفرآقا را به ميدانْ پيكرش‏
انحناى خطّ نستعليق داشت‏
خطّ خون خنجرى بر حنجرش‏

۱. اشاره به کلام مولی علی(ع): در جنگ جمجمه‌ات را به خدا قرض بده! أَعِرِ الله جُمجُمَتَک، نهج‌البلاغه، خطبۀ 11
۲. اشاره به شعر سعدی: دو صدگفته چون نیم کردار نیست

كاش رسم عشق مى‏‌آموختم‏ - بى‏‌ريا، بى‏‌ادّعا مى‏‌سوختم‏
چشم خود بر كوره‏راه دردها - بر خلاف ميل دل مى‏‌دوختم‏
كاشكى بر شانه‏‌هاى لحظه‏‌ها - توشه‏‌هاى ناب مى‏‌اندوختم‏
شعله‏‌اى را از وفا بر بام دل‏ - دست كم يك بار مى‏‌افروختم‏
كاشكى در اشتياقى شعله‏‌ور - بارها مى‏‌سوختم، مى‏‌سوختم‏

نيمۀ دى ۶۵، قزوین، حجرۀ ۱۰مدرسۀ شيخ‏‌الأسلام‏

 چاپ در مجلۀ اطلاعات هفتگی، شمارۀ؟؟

عتاب بى‏‌جواب‏

عتاب سخت كنيدم كه من جواب ندارم‏ - ز در جواب كنيدم، سر عتاب ندارم‏
ز متن حادثه تبعيدىِ حواشى شهرم‏ - چقدر مضطربم كز چه اضطراب ندارم‏
مگو كه قصّۀ دل را مگر به خواب ببينى‏ - كه من ز غصّه در اين شهر هيچ خواب ندارم‏
چنان ز حسرت اشك از دو چشم، گريه نمودم‏ - كه مدّتى است كه در ديده هيچ آب ندارم‏
ز بس به دلو تحسّر ز ديده اشك كشيدم‏ - يقين كنيد كه در چاه چشم، آب ندارم‏

 13 دی 65، جادّۀ اهواز، تهران (در مسير بازگشت از جبهه)

 رزم بى‏‌ترخيص!

سينه‏‌چاكان وطن، چاك از ستم بر داشتند - تير دشمن را عزيزى همچو گوهر داشتند
مرگ را مغلوب خود كردند و فاتح‏‌وار نيز - بعدِ مردن خنده بر لب نيك‏ منظر داشتند
چشمۀ مژگانشان را آتش دل بى‏‌اثر - سينه‏‌اى سوزان و زان سو ديده‏‌اى تر داشتند
آيۀ «أمّنْ يُجيبِ» نيمه‏‌شب‏‌هاشان گواست‏ - داعيان در نزد حق، خود حكم مُضطر داشتند
فكر كردى رزمشان ترخيص‏‌بردار است، نيست - توسن همّت جلو راندند تا سر داشتند
چشم بر در دارد ار «راضى» ز هجر روى اوست‏ - ورنه آن چابك‏‌سواران يار در بر داشتند
آذر 63

 
آب‏‌ياب!

تا درك زلال آب رفتند - با مركب التهاب رفتند
آنقدر به راه مطمئنّند - آهسته نه، با شتاب رفتند
پيداست كه اعتنا نكردند - يك لحظه به اضطراب، رفتند
با بينش آب‏‌يابِ خوبى‏ - بى‏‌واهمه از سراب رفتند
آنقدر به راحتى گذشتند - گفتم نكند به خواب رفتند
آن روز به قصد خودكفايى‏ - تا مركز آفتاب رفتند
منطقۀ عمّارلو حومۀ قزوین، 11 تیر 65

هم‏كلاسى‏‌هاى دلواپس!

اينقدر هم اين دلم رسوا نبود - از ميان عاشقان منها نبود
او حجاب حُجب را بر چهره داشت‏ - راستى اينقدر بى‏‌پروا نبود
من نگويم پيش از اين غافل نبود - بود آرى! اينقدر امّا نبود
من به جِد مى‏‌پرسم اين دل يك زمان‏ - در پناه موج اشك آيا نبود؟
اينكه اينك با كنار آمد كنار - آشنا با لهجۀ دريا نبود؟
هم‏كلاسى‏‌هاى او دلواپسند(1) - او مگر تا پیش از این با ما نبود؟
ديشب از من مى‏‌گرفتندش سراغ‏ - يك زمان با ما مگر يكجا نبود؟
با تو ديگر قهرم اى دل! تاكنون‏ - مشت تو پيش من اينسان وا نبود

دی 65

 پاورقی 1: این مصراع را در ذهن دوست شاعر قزوینی‌ام امیر عاملی حک شده بود و گهگاه یادآوری می‌کرد.

شعر سرزنش‏

چه شده گريه‏‌ام نمى‏‌گيرد؟ - پيش‏كش بيش! كم نمى‏‌گيرد
بارها ديده‏‌ام در اين دل شب‏ - ديده‏‌ام طرح نم نمى‏‌گيرد
با كه اين درد را بگويم هان؟ - از اقامت دلم نمى‏‌گيرد
چه شده ديده همصدا با دل‏ - ديگر اين بار دم نمى‏‌گيرد
ختم شد شعر سرزنش، امّا - گريه‏‌ام باز هم نمى‏‌گيرد

بهمن 65. قزوين، محفل دعاى كميل‏

عشق يك‌جانبه‏

دل دريايى من پشت به دريا مى‏‌كرد - بارها ديدمش از حادثه پروا مى‏‌كرد
چه بگويم؟ چه نگارم؟ كه نگارم به طلب‏ - عشق يك‌جانبه صد بار مهيّا مى‏‌كرد
چه بگويم؟ چه سرايم؟ كه سرايم را دل‏ - عرصۀ وسوسه و كاهلى و خامى كرد
بارها ديده‏‌ام اين ديده‏‌ام از فرط فراق‏ - دل به دريا زده، آشوب چو دريا مى‏‌كرد(3)

 
بيدارباش حضرت نور

چو آبشار، دل از التهاب سرشار است‏ - اگر غلط نكنم از حباب سرشار است‏
فصول چشم تو باران دائمى دارد - شگفت نيست كه خود از سحاب سرشار است‏
چه جذبه‏‌اى است خدايا كه وسعت سخنش‏ - هماره از لغت آفتاب سرشار است‏
مرا بگو گَه بيدارباش حضرت نور - هنوز ديده‏‌ام از طرح خواب سرشار است‏
مرا بگو كه به هنگام طردِ ترس هنوز - سكوتم از رگۀ اضطراب سرشار است‏
مرا بگو كه در اين فصلِ وصل(‏4) باز چرا - دلم ز فاصلۀ انتخاب سرشار است‏
ختام قصّه كنم، در سكوت محو شوم‏ - وگرنه درد دلم بى‏‌حساب سرشار است‏
چهارشنبه، 25 آذر 65، بيرون اهواز

 هُرهُرى‏‌مذهب!

شرمگينم، شرمسارم‏ - قصد آزردن ندارم‏
ناله‏‌ها در پرده گاهى‏ - مى‏‌تراود از سه‏‌تارم‏
گر ببخشاييد، امشب‏ - با شما افتاده كارم‏
كيستم من؟: ناشناسم - از كجايم؟: بى‏‌تبارم‏
گه گنهكارم; چو سنگم‏ - گه سبكبارم؛ غبارم‏
گاه مستم، مِى پرستم‏ - سرخوشم، در خود خمارم‏
گه چنان تالاب خاموش‏ - در سكوتى مرگبارم‏
گاه چون جوبار سركش‏ - پا به راهم، در گذارم‏
گه به ذهن ناسپاسم‏ - مى‏‌زند فكر فرارم‏
گاهگه در آستانش‏ - سر به زيرم، سر به دارم‏
گاه موج خشم و شهوت‏ - پيش رويم، در كنارم‏
گاه از فرط تدبّر - طُرفه مرد روزگارم‏
وقتتان را من گرفتم‏ - شرمگينم، شرمسارم!

 
ارسال برای مسابقۀ رادیو که مصراع اول را مطروحه داده بودند:
«هواخواه تواَم جانا و مى‏‌دانم كه مى‏‌دانى» - نشد ميلاد فجر آسان به ما اى دوست ارزانى‏
مبادا اى عزيز اى سالك راه امام عشق‏ - دهيم از دست اين ميراث خونين را به آسانى‏
12 بهمن 68 

 
رنجيده‏

ز ناهموارى اين جاده من همواره در رنجم‏ - من از تب، از تعب، از قهر سنگ خاره در رنجم‏
هواخواه سكوتم، همصدا با عنكبوتم من‏ - من از جيغ بنفش، از پرده‏‌هاى پاره در رنجم‏
ز قهقه‏‌خنده‏‌هاى سرخوش و مستانه نالانم‏ - ز هق‌هق‏‌گريۀ جمعيّت آواره در رنجم‏
منم مفتونِ «بايد طرح نو انداخت، گُل‏‌افشان» - من از «اينگونه» و «اينسان» و «ديگرباره» در رنجم‏
منم مجذوبِ رفتن، زودكوچيدن همين امشب‏ - من از «تا بعد» و «شايد وقت ديگر چاره» در رنجم‏

تكميل در 27 آبان 72

پاورقی‌ها کجاست؟ 97/9